Kindermishandeling is een complex en veelvoorkomend probleem, dat vaak niet direct zichtbaar is voor omstanders. Tijdens de Week tegen Kindermishandeling, van 20 tot 26 november 2023, vraagt Veilig Thuis Utrecht aandacht voor de onzichtbare en zichtbare signalen van kindermishandeling. Met als doel mensen bewust te maken van de verschillende signalen zodat zij sneller hun zorgen delen en met elkaar in gesprek gaan.
Kindermishandeling is een maatschappelijk probleem dat vele vormen aanneemt, waaronder fysieke en psychische mishandeling, emotionele verwaarlozing of seksueel misbruik. Zelfs de meest schrijnende gevallen zijn niet altijd direct herkenbaar en bevinden zich vaak achter gesloten deuren. “Daarom is bewustwording van de vormen en signalen essentieel om deze problematiek aan te pakken en kinderen te beschermen”, aldus bestuursvoorzitter Krijnie Schotel, van Veilig Thuis Utrecht.
Geen ver-van-je-bed-show
Uit cijfers van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport blijkt dat circa 3 procent van alle kinderen opgroeit in een onveilige gezinssituatie. In 2017 waren naar schatting tussen de 90.000 en 127.000 kinderen (tussen de 0 – 17 jaar) slachtoffer van mishandeling (De Nationale Prevalentiestudie Mishandeling van Kinderen en Jeugdigen, 2017). Kindermishandeling komt vaak voort uit een situatie van onmacht door bijvoorbeeld psychische problemen bij ouders/verzorgers of het kind, armoede of relationele problemen en is geen ‘ver-van-je-bed-show’. Het gebeurt in allerlei soorten gezinnen, ongeacht de achtergrond en sociale klasse.
Dit benadrukt de ernst van het probleem en dat kindermishandeling een wijdverspreid probleem is. “Van de gemelde gezinnen bij Veilig Thuis heeft 46 procent van de ouders zelf als kind één of meer vormen van huiselijk geweld meegemaakt”, legt Schotel uit. “Het wordt daardoor vaak onbewust overgedragen van generatie op generatie.” Door meer bewustzijn te creëren rondom de verschillende vormen en signalen van kindermishandeling hoopt Veilig Thuis Utrecht dat mensen sneller kindermishandeling herkennen en bespreekbaar maken, waardoor de vicieuze cirkel doorbroken kan worden.
Signalen voor omstanders
Kindermishandeling wordt vaak geassocieerd met fysiek geweld en seksueel misbruik. Het omvat echter ook andere schadelijke situaties, zoals een stressvolle of onveilige thuissituatie, getuige van huiselijk geweld, ondervoeding, verwaarlozing, betrokkenheid bij een vechtscheiding of de aanwezigheid van criminele activiteiten in de nabijheid van een kind. Hoewel deze vormen van kindermishandeling niet altijd opzettelijke fysieke pijn met zich meebrengen, kunnen ze ernstige schade aan het welzijn en de ontwikkeling van kinderen veroorzaken.
“Het herkennen van de signalen van kindermishandeling kan erg lastig zijn. Zeker wanneer dit in je eigen omgeving gebeurt. Des te belangrijker is het om je zorgen met iemand te delen, iemand anders zijn kijk op de situatie te horen en samen te bespreken wat je het beste kunt doen. Je staat er namelijk niet alleen voor”, aldus Krijnie Schotel.
Benieuwd waar je op moet letten? Op de website van Veilig Thuis Utrecht vind je onder andere de kaart Zoek de verschillen! met een opsomming van signalen.
Maak je zorgen bespreekbaar
Oprechte betrokkenheid en aandacht kunnen een groot verschil maken in het leven van kwetsbare kinderen. Schotel: “Als je vermoedt dat er sprake is van kindermishandeling, aarzel dan niet om je bezorgdheid te uiten. Wees bereid om te luisteren, observeer en stel vragen op een respectvolle en niet-veroordelende manier.” Door je zorgen te delen en hulp te zoeken bij de juiste instanties, draag je bij aan het creëren van een veiligere omgeving voor kinderen in nood. “Samen kunnen we kindermishandeling effectief aanpakken en kinderen beschermen.”
Maak jij je zorgen om een kind in jouw omgeving? Deel je zorgen met het kind of de ouder(s) en ga voorzichtig het gesprek aan. Tips om op een zorgvuldige en effectieve manier het gesprek aan te gaan met het kind waar jij je zorgen om maakt:
- Begin met lichte gespreksonderwerpen: Creëer een ontspannen sfeer door te starten met lichte gespreksonderwerpen. Het is belangrijk dat het kind zich comfortabel voelt.
- Benadruk je observaties: Bespreek wat je hebt waargenomen door te zeggen: “Het viel me op dat je… hoe is dat gebeurd?”
- Stel open vragen: Gebruik open vragen om meer informatie te verkrijgen. In plaats van bijvoorbeeld te vragen, “Vond je het vervelend?” kun je vragen, “Wil je daar iets over vertellen?”
- Oordeel niet: kinderen zijn extreem loyaal tegenover familieleden of kennissen. Oordeel daarom niet over deze personen in het gesprek met het kind, zo zorg je ervoor dat het kind niet dichtklapt of de mensen waar het om gaat zal verdedigen. Je mag wel oordelen over het gedrag van die persoon als dat grensoverschrijdend is.
- Rust & geduld: Wees geduldig wanneer het gesprek op dat moment niet tot antwoorden leidt en probeer op een later moment nogmaals een gesprek aan te knopen. Het kind bepaalt zelf wanneer het eraan toe is.
- Vertrouwen en hulp: Beloof nooit dat je iets geheim kunt houden. Het kan zijn dat je hulp of advies van anderen in moet schakelen om effectief te kunnen helpen. Neem het kind mee in de stappen die je gaat zetten en leg uit waarom je dat doet. Dat is heel belangrijk!
- Vraag om advies van professionals: Twijfel je en wil je advies van een professional of vind je het fijn als er iemand met je meedenkt? Neem dan contact op met Veilig Thuis Utrecht. Je hoeft niet te zeggen over wie je je zorgen maakt. En weet ook: bellen is niet hetzelfde als melden. Veilig Thuis Utrecht is laagdrempelig bereikbaar, ook voor advies. Zowel voor professionals als inwoners uit de provincie Utrecht. Bel 0800 – 2000.
Meer weten over kindermishandeling, kijk dan op onze pagina en lees meer over signalen, soorten en over wat jij kunt doen als je slachtoffer of omstander bent. Bel naar ons telefoonnummer 0800 – 2000 en stel je vragen of vraag ons om advies.