Jaarlijks kunnen zo’n veertigduizend kinderen in Nederland niet thuis opgroeien omdat hun veiligheid of ontwikkeling ernstig wordt bedreigd. Daar is veel kritiek op en die kritiek zwelt de laatste tijd aan door onder andere de toeslagenaffaire.
Tim Gerrits werkt bij het crisisteam van Veilig Thuis Utrecht. Zijn werk is voornamelijk gericht op het snel bieden van hulp om de veiligheid en ontwikkeling van kinderen te kunnen waarborgen tijdens een crisissituatie. Daarbij zet hij zoveel mogelijk in op vrijwillige en laagdrempelige hulp vanuit het netwerk of de hulpverlening. Juist om te voorkomen dat kinderen uit huis worden geplaatst.
De meest uithuisplaatsingen zijn vrijwillig
Tim: “Ik werk nu 5 jaar voor het crisisteam en zit daar echt op mijn plek. Een crisis is vaak hét moment waar problemen direct zichtbaar zijn en die om een directe oplossing vragen. Als ik die dan kan bieden, vaak in samenwerking met ouders, hun netwerk en de hulpverlening, dan geeft mij dat voldoening. Binnen een paar uur ga ik op een melding af, ook buiten kantoortijd.
Soms is daarbij een uithuisplaatsing nodig. Negen van de tien uithuisplaatsingen die ik doe, zijn vrijwillig. De ouders en de kinderen zien dan zelf ook in dat er eerst rust, hulp en veiligheid moet komen. Bij het merendeel van deze tijdelijke plaatsingen worden de kinderen bij familie of vrienden geplaatst. Zo raakte ik laatst betrokken bij ouders met een peuter. De woning lag vol met drugs. De ouders waren ernstig onder invloed en overduidelijk niet in staat om voor hun kind te zorgen. Ik heb toen, in overleg met ouders, contact gelegd met opa en oma. Zij kwamen direct om zich te ontfermen over hun kleinkind en de ouders. Omdat opa en oma de zorg voor hun kleinkind overnamen, kon ik hulp zoeken voor de ouders. Met deze spoedhulp konden deze ouders gelukkig snel weer zelf voor hun zoontje zorgen.
Een gedwongen uithuisplaatsing is heel wat anders en vaak een immens dilemma om tot dat besluit te komen. Soms kan het echt niet anders. Ik besef heel goed dat zo’n uithuisplaatsing traumatisch is voor de kinderen en ouders. Maar het weegt dan niet op tegen de acute onveiligheid waar het kind zich op dat moment in bevindt.”
Een uithuisplaatsing zo lang mogelijk voorkomen
Tim: “Ik hoor in mijn omgeving heel vaak: ‘Oh, Veilig Thuis, dat is toch de organisatie die kinderen uit huis plaatst?’ Als ik dan uitleg wat ik doe en hoe dat in zijn werk gaat, begrijpt men dat de werkelijkheid anders is. Ik denk dat dit beeld in de maatschappij heerst omdat in de media alleen de meest schrijnende situaties bij gezinnen verschijnen. De media schrijft niet over een vrijwillige uithuisplaatsing, waarbij de ouders juist blij zijn met de interventie vanuit Veilig Thuis en de hulp die er komt.
Het is logisch dat ouders, die niet achter een uithuisplaatsing staan, de media zoeken. Want zij voelen zich waarschijnlijk niet gehoord en zijn woest dat hun kind, in hun ogen, onterecht uit huis is geplaatst. Maar het is wel jammer, want wij proberen kinderen juist zo lang mogelijk thuis te laten wonen door andere interventies in te zetten.”
Een kind heeft recht op zijn ouders
Tim: “Ik wil liever geen kinderen uithuisplaatsen, maar het is wél mijn taak om hun veiligheid en ontwikkeling te waarborgen. Dat is soms een duivels dilemma en altijd maatwerk. Iedere situatie is anders. Voordat ik overga tot een verzoek tot uithuisplaatsing, wil ik zeker weten dat ik alles heb geprobeerd. Ik zoek, in overleg met ouders, naar professionele hulp of hulp binnen de familie of bij vrienden. Ik probeer out of the box te denken en blijf zoeken naar oplossingen, zodat de kinderen bij hun ouders kunnen blijven.
Pas als er geen optie meer is om de veiligheid van kinderen te garanderen en er geen toestemming van ouders is om de noodzakelijke hulpverlening in te zetten, grijp ik in via het verzoek van een spoedmaatregel. Dan gaat het bijvoorbeeld om een kind dat zodanig mishandeld dreigt te worden, dat er een levensgevaarlijke situatie ontstaat. Ook na jaren werkzaam te zijn binnen de jeugdzorgketen, blijft dit voor mij heel ingrijpend. Want een kind weghalen bij de ouders is niet menselijk.”